Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο πλέκουν το εγκώμιο ενός θρεπτικού συστατικού, τόσο αποτελεσματικού που μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία εκατοντάδων ασθενειών. Δες ποιο είναι και πώς επιδρά πάνω σου.
Οταν ο Ράνταλ ΜακΚλόι εισήχθη στα επείγοντα του νοσοκομείου Ρούμπι Μεμόριαλ της Δυτικής Βιρτζίνια ήταν σχεδόν νεκρός. Ο 27χρονος ανθρακωρύχος είχε περάσει 41 ώρες θαμμένος 3,5 χλμ. κάτω από την επιφάνεια της γης, μετά από μία έκρηξη που έγινε στο ορυχείο στο Σάγκο της Δυτικής Βιρτζίνια. Οι άλλοι δώδεκα που ήταν μαζί του πέθαναν από έλλειψη οξυγόνου.
«Απ' όσο ξέρουμε επέζησε από τη μεγαλύτερη έκθεση σε δηλητηρίαση μονοξειδίου του άνθρακα» λέει ο Τζούλιαν Μπέιλς,
ο νευροχειρουργός που ήταν υπεύθυνος. Ο ΜακΚλόι ήταν σε κώμα, η καρδιά του μόλις που χτυπούσε, ένας από τους πνεύμονές του είχε καταρρεύσει και το συκώτι και τα δύο νεφρά του είχαν σταματήσει να λειτουργούν. Ακόμα κι αν τα κατάφερνε, οι γιατροί πίστευαν ότι ο ΜακΚλόι θα είχε βαριές εγκεφαλικές βλάβες, αφού το μονοξείδιο του άνθρακα είχε αφαιρέσει το προστατευτικό κάλυμμα μυελίνης από τους περισσότερους νευρώνες του εγκεφάλου του. «Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επανέλθεις από εγκεφαλικό τραυματισμό» λέει ο Μπέιλς.
«Δεν υπάρχει φάρμακο για να σε βοηθήσει». Τη στιγμή που ο ΜακΚλόι δεχόταν εγχύσεις οξυγόνου σε έναν υπερβαρικό θάλαμο, ο Μπέιλς είχε μία επιφοίτηση: έδωσε εντολή για μία ημερήσια δόση 15.000 mg εικοσιδυεξανοϊκού οξέος (DHA) και εικοσοπενταενοϊκού οξέος (EPA).
Σε απλά ελληνικά, του έδωσε ιχθυέλαιο.Μετά από κάποιες εβδομάδες, ο ΜακΚλόι, πέρα από κάθε προσδοκία, βγήκε από το κώμα. Αυτό από μόνο του ήταν εκπληκτικό, αλλά δεν σταμάτησε εκεί. Τις επόμενες εβδομάδες εξέπληξε ακόμα και τους πιο αισιόδοξους ανακτώντας τη μνήμη και σταδιακά την ικανότητά του να περπατάει, να μιλάει και να βλέπει, σε μία επαναφορά που πολλοί έχουν ονομάσει θαυματουργή. Αν και ο Μπέιλς πιστεύει ότι ο υπερβαρικός θάλαμος έκανε κάποια δουλειά στη μυελίνη, νομίζει ότι η κύρια ευθύνη βρίσκεται αλλού.
«Τα ω-3 βοήθησαν στην αναδόμηση της κατεστραμμένης φαιάς και λευκής ουσίας του εγκεφάλου του» λέει ο Μπέιλς, που πλέον παίρνει το φάρμακό του καθημερινά καταναλώνοντας ένα συμπλήρωμα ιχθυελαίου κάθε πρωί. Σύμφωνα με τις συστάσεις του, ο ΜακΚλόι, που αναρρώνει στο σπίτι, συνεχίζει να παίρνει ιχθυέλαιο κάθε μέρα. «Θα έλεγα ότι πρέπει να το παίρνει για όλη τη ζωή του» σου λέει ο Μπέιλς. «Πιστεύω το ίδιο για όλους».
Καλά κρυμμένος θησαυρός
Ισως αυτό που χρειαζόταν το ιχθυέλαιο ήταν ένας καλύτερος υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων. Αυτή δεν είναι η πρώτη επαφή της ιατρικής κοινότητας με τα ω-3. Το 1970, δύο Δανοί ερευνητές, ο Χανς Ολαφ Μπανγκ και ο Γιορν Ντίερμπεργκ, ταξίδεψαν στη Γροιλανδία για να διαπιστώσουν γιατί οι Εσκιμώοι, ενώ έχουν διατροφή υψηλή σε λίπη, έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά καρδιοπαθειών.
Βρήκαν ότι το αίμα των Εσκιμώων είχε υψηλά επίπεδα ω-3 θέτοντας την πρώτη ένδειξη σύνδεσής τους με την υγεία της καρδιάς.
Αν κι αυτή η ανακάλυψη είχε αποτέλεσμα τη διενέργεια πολλών ερευνών παλαιότερα, το κοινό ενδιαφερόταν για άλλα θρεπτικά συστατικά, κανένα από τα οποία δεν είχε τις λέξεις «ψάρι» ή «λιπαρά» στο χαρακτηρισμό του. Υπάρχουν τρεις τύποι ω-3: DHA και EPA, που βρίσκονται στα ψάρια και στα φύκια (απ’ όπου τα παίρνουν και τα ψάρια), και το α-λινολενικό οξύ (ALA) που βρίσκεται σε φυτά, σπόρους και ξηρούς καρπούς. Και τα τρία έχουν οφέλη για την υγεία, αλλά αυτά που αποδίδονται στο DHA και στο EPA έχουν αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον του κοινού. Ερευνες έχουν δείξει ότι αυτά τα δύο μπορούν όχι μόνο να μειώσουν τις πιθανότητες ενός ανθρώπου να αναπτύξει καρδιοπάθειες ή να πάθει εγκεφαλικό, αλλά ίσως και να βοηθήσουν ενάντια σε παθήσεις, όπως η αρθρίτιδα, η νόσος Αλτσχάιμερ, το άσθμα, αυτοάνοσες διαταραχές και διαταραχές έλλειψης προσοχής/υπερκινητικότητας. Οι ερευνητές τώρα μελετούν πώς αυτά τα πολυδιάστατα λίπη μπορούν να προλάβουν τον καρκίνο ή να κάνουν τους φυλακισμένους λιγότερο επιθετικούς.
«Τα ω-3 είναι θαυματουργά!» σου λέει ο Τζινγκ Κανγκ, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, που έγινε διάσημος τροποποιώντας γενετικά γουρούνια, έτσι ώστε να κατασκευάζουν ω-3 στο κρέας τους.
«Οχι μόνο για την καρδιά σου αλλά και για τη λειτουργία του εγκεφάλου, του ανοσοποιητικού συστήματος, την υγεία των γυναικών και των παιδιών - εκπλήσσομαι από το πόσο σημαντικά είναι».
Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ω-3 θα έπρεπε να μπουν στα βασικά θρεπτικά συστατικά ως το ίδιο σημαντικά για την υγεία, όπως και οι βιταμίνες Α και D. «Εμπλέκονται στο μεταβολισμό κάθε ξεχωριστού κυττάρου» λέει η Αρτεμις Σιμοπούλου, γιατρός και πρόεδρος του Κέντρου για τη Γενετική, τη Διατροφή και την Υγεία στην Ουάσιγκτον. «Είναι ένα μέρος της βασικής θρέψης του οργανισμού σου». Κάποιοι βλέπουν τα ω-3 ως ένα θρεπτικό στοιχείο, άλλοι τα θεωρούν αμφισβητήσιμα. «Τα ω-3 έχουν πάρει δυσανάλογα μεγάλη προσοχή» λέει η Μάριον Νεστλ, καθηγήτρια διατροφής και δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Η έρευνα μέχρι στιγμής είναι αντιφατική. Είναι υγιεινά, αλλά δεν νομίζω ότι, αν δεν τα λαμβάνεις, θα πεθάνεις από καρδιακή προσβολή».
Ενα ψάρι που το λέγανε Menhaden
Κοιτάω το ψάρι (Brevoortia tyrannus) που κείτεται στον πάγκο του εργαστηρίου. Με κοιτάει κι αυτό με το νεκρό μάτι του. Μέχρι πριν από λίγες ώρες κολυμπούσε στον Κόλπο του Τσέσαπικ με 2.000.000 φίλους του. Αύριο θα λιωθούν σε μία γιγάντια πρέσα, για να κάνουν 37.000 λίτρα ιχθυελαίου, που προορίζονται για κάψουλες και τρόφιμα εμπλουτισμένα με ω-3.
«Δεν είναι και πολύ εντυπωσιακός, έτσι δεν είναι;» μου λέει η Τζέιν Κράουθερ, διευθύντρια του Κέντρου Υγείας και Διατροφής της Ωμέγα Πρωτεΐνης. Δεν μπορώ να διαφωνήσω: έχω έρθει στο μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής ιχθυελαίου, στο Ρίντβιλ της Βιρτζίνιας, και τώρα είμαι πρόσωπο με το πτερύγιο με αυτό που ένα πόστερ στον τοίχο ονομάζει «MENHADEN... ΤΟ ΨΑΡΙ-ΘΑΥΜΑ!». Δεν πετάω τη σκούφια μου από τη χαρά μου. Από τους περισσότερους ανθρώπους, το menhaden δεν θεωρείται καν βρώσιμο, αφού έχει πολλά κόκαλα, πολύ λίπος και λίγη σάρκα.
Ο Κρόφορντ λέει ότι τρία γράμματα: DHA. «Ο ανθρώπινος εγκέφαλος ρουφάει DHA» σου λέει. «Είναι η μόνη ουσία που υποστηρίζει τέτοιο επίπεδο νευρωνικής ανάπτυξης και νοητικών λειτουργιών».
Ερευνες έχουν δείξει ότι το DHA βοηθάει στη σταθεροποίηση των συνδέσεων μεταξύ του εγκεφάλου και των κυττάρων, ειδικά ενδομητρίως, όπου οι γυναίκες μπορούν να αυξήσουν το IQ του παιδιού τους μέχρι κι έξι πόντους.
κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι τρώμε υπερβολικά πολύ κρέας σήμερα. Τρώμε κάπου 20 κιλά ψάρι το χρόνο σε αντίθεση με 80 κιλά κρέας. Αν και το συκώτι σου μπορεί να παραγάγει μικροσκοπικές ποσότητες DHA κι EPA όταν λαμβάνεις ALA από σπόρους και ξηρούς καρπούς, τα τελευταία δεν είναι και οι αγαπημένες τροφές σου. Η αλλαγή των αγροτικών μεθόδων έχουν χειροτερέψει την κατάσταση. Η περιεκτικότητα ω-3 του κρέατος, του γάλακτος και των αυγών έχει καταβαραθρωθεί τώρα που τα ζώα δεν τρέφονται με γρασίδι (που είναι πλούσιο σε ALA) αλλά τρώνε καλαμπόκι, σιτάρι κι άλλους σπόρους, που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε μία άλλη ομάδα λιπαρών οξέων, τα ω-6. Βασικά, η εξαφάνιση των ω-3 από τη διατροφή μας έχει συμπέσει με την τρομερή αύξηση στη λήψη ω-6, κυρίως με μορφή δημητριακών, σπόρων κι επεξεργασμένων τροφίμων που φτιάχνονται με υδρογονωμένα έλαια.
Η Σιμοπούλου εκτιμά ότι στην εποχή των ανθρώπων των σπηλαίων τρώγαμε ίση ποσότητα κι από τα δύο. Σήμερα αυτή η αναλογία είναι περίπου 15 φορές περισσότερα ω-6 από ω-3.«Αυτό είναι που μας σκοτώνει» σου λέει ο Λαντς. «Η ισορροπία ανάμεσα στα ω-6 και τα ω-3 έχει διαταραχθεί παντελώς». Αυτοί οι δύο τύποι λιπαρών οξέων έχουν μία βιοχημική γιν και γιανγκ σχέση: τα ω-3 μειώνουν τη φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού, ενώ τα ω-6 την αυξάνουν. Κάθε λιπαρό οξύ είναι ουσιώδες: για παράδειγμα, αν η φλεγμονώδης αντίδραση είναι πολύ αδύναμη, δεν θα μπορείς να καταπολεμήσεις μια μόλυνση. Θεωρητικά, η επήρεια του κάθε λιπαρού οξέος είναι τέτοια ώστε δημιουργείται ισορροπία. Σήμερα, όμως, το πλεόνασμα των ω-6 είναι τέτοιο, ώστε μας έχει φέρει σε μόνιμη κατάσταση φλεγμονής. «Ο λόγος για τον οποίο παίρνεις ιβουπροφένη και Celebrex κι όλα αυτά τα μη στεροειδή είναι που τον ξυπνούσε τα βράδια. Τελικά ο ορθοπεδικός του, Τόμας Μιντ, του σύστησε να παίρνει συμπλήρωμα ω-3. «Δεν περίμενα και πολλά. Αφού, όμως, είχα δοκιμάσει τα πάντα είπα να το κάνω κι αυτό» σου λέει ο ΜακΓκίχιν, που άρχισε να παίρνει το συμπλήρωμα ιχθυελαίου μαζί με το κανονικό αντιφλεγμονώδες φάρμακό του, το Voltaren. Μία εβδομάδα μετά συνειδητοποίησε ότι το σφίξιμο στο πόδι του είχε αρχίσει να υποχωρεί. Μπορούσε να περπατήσει ξανά όπως όταν ήταν νέος πριν το σπάσει. «Ο Μιντ πρέπει να είναι ιδιοφυΐα!» λέει ο ΜακΓκίχιν σήμερα, αν και ο Μιντ το θέτει με περισσότερη μετριοπάθεια. «Διάβασα τη βιβλιογραφία. Υπάρχει πληθώρα αποδείξεων, που υποστηρίζει ταοφέλη των ω-3 στον αρθριτικό πόνο».
Αναφέρει έρευνα του 2006 του Πανεπιστημίου του Πίτσμπεργκ σε 125 άτομα με πόνο στον αυχένα και τη μέση, στην οποία το 60% των συμμετεχόντων ανέφερε μειωμένο πόνο μετά τη λήψη συμπληρωμάτων ω-3. Οι κλινικές έρευνες σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορούν να μειώσουν τα φάρμακα που συνταγογραφούνται. Οντως, στα δύο χρόνια που ο Μιντ προτείνει τα συμπληρώματα ω-3 στους ασθενείς του έχει δει τεράγια να προλάβεις την παραγωγή αυτών των φλεγμονωδών κυττάρων» σου λέει ο Τζόζεφ Χίμπελν, ένας νευροεπιστήμονας του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ. «Αυτό μου φέρνει στο μυαλό την εικόνα του αγοριού, που κλείνει μία τρύπα στο φράγμα με το δάχτυλό του. Το δάχτυλο είναι η πανάκριβη φαρμακολογία και το νερό είναι τα ω-6».
Λαδάκι στο τρίξιμο Ο Αντριου ΜακΓκίχιν κουτσαίνει εδώ και μισό αιώνα. «Ηλίθιο ποδόσφαιρο» μουρμουρίζει ο 83χρονος κάτοικος του Αλεντάουν της Πενσιλβανίας. Εσπασε το δεξιό γόνατό του όταν ήταν 30 χρόνων και παρά τα χειρουργεία και τα φάρμακα, ο πόνος έγινε τόσο έντονος στια αλλαγή στην ιατρική πρακτική του. «Πλέον, σχεδόν ποτέ δεν δίνω αντιφλεγμονώδη φάρμακα» σου λέει. «Οι υπάλληλοί μου αστειεύονται λέγοντας ότι θα μας πετάξω στο δρόμο με την πρακτική που ακολουθώ με το ιχθυέλαιο».
Τα ω-3 λειτουργούν ως εσωτερική παγοκύστη, εν μέρει γιατί ενθαρρύνουν την παραγωγή διάφορων ουσιών που μειώνουν τη φλεγμονή.
«Τα ω-3 χρησιμοποιούν τις ίδιες βιοχημικές οδούς με τους αναστολείς COX-2, όπως είναι το Vioxx, απλώς πιο ψηλά στη νευρωνική οδό» λέει ο Μιντ. Αυτό σημαίνει ότι τα ω-3 θεραπεύουν την αιτία αντί για το σύμπτωμα. Ερευνες που γίνονται τώρα δείχνουν ότι αυτή η ιδιότητα που έχουν να ανακουφίζουν τις φλεγμονές είναι ένας από τους τρόπους, με τους οποίους τα ω-3 μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση παθήσεων όπως είναι οι εξής. Καρδιακή προσβολή κι εγκεφαλικό:
Οι καρδιολόγοι πλέον πιστεύουν ότι η χρόνια φλεγμονή προκαλεί την εμφάνιση της αρτηριακής πλάκας. Στη σημαντικότερη έρευνα που έχει δημοσιευτεί, επιζώντες από καρδιακή προσβολή που πήραν 900 mg ιχθυέλαιο είχαν 30% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από δεύτερη καρδιακή προσβολή και 20% λιγότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό σε σχέση με αυτούς που δεν το πήραν.Τα ω-3 μπορούν να προστατεύσουν τις αρτηρίες σου και με άλλους τρόπους, αφού μειώνουν τα τριγλυκερίδια και τις κάνουν πιο ελαστικές. Πρόσθεσε και την ικανότητα που έχουν να βελτιώνουν την ηλεκτρική επικοινωνία μεταξύ των καρδιακών κυττάρων, άρα προλαμβάνοντας την αρρυθμία, κι έτσι μπορείς να καταλάβεις γιατί τα ω-3 ενδείκνυνται για θεραπεία από καρδιακή προσβολή σε πολλές χώρες, όπως η Ιταλία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ισπανία. Σε μία από αυτές τις χώρες, αν πάθεις καρδιακή προσβολή, συνταγογραφείται Omacor, ένα φάρμακο που στην ουσία είναι υπερσυγκεντρωμένο DHA και EPA.
Νόσος Αλτσχάιμερ:
Αν και ακόμη δεν υπάρχει ξεκάθαρο αποτέλεσμα, η έρευνα δείχνει ότι η νόσος οφείλεται σε εγκεφαλική φλεγμονή εκτός ελέγχου. Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2007 στο American Journal of Clinical Nutrition, ηλικιωμένοι άντρες που έπαιρναν 350 mg DHA και EPA ημερησίως είχαν μικρότερη απώλεια των γνωστικών λειτουργιών από αυτούς που έπαιρναν 15 mg την ημέρα. Επίσης, ερευνητές στο Ινστιτούτο Rush για την Υγεία στην Τρίτη Ηλικία στο Σικάγο βρήκε ότι οι άνθρωποι που έτρωγαν ψάρια τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν Αλτσχάιμερ.
Καρκίνος του προστάτη:
Εκτιμάται ότι η χρόνια φλεγμονή είναι υπεύθυνη για το 20% όλων των καρκίνων, κάτι που μπορεί να περιλαμβάνει πολλές περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη. Σε έρευνα του Χάρβαρντ του 2003, που παρακολούθησε περίπου 48.000 άντρες για 12 χρόνια, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτοί που έτρωγαν ψάρια περισσότερο από τρεις φορές την εβδομάδα είχαν 25% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη από αυτούς που έτρωγαν λιγότερο. Πάντως, πρόσφατη (και αμφισβητούμενη) έρευνα στο Journal of the American Medical Association αναφέρει ότι ακόμη δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις πρόληψης του καρκίνου.
Κατάθλιψη:
Θα μπορούσαν τα ψάρια να είναι το απόλυτο φαγητό για να φτιάξεις τη διάθεσή σου; Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Οχάιο ανέλυσαν δείγματα αίματος από 43 μεσόκοπους άντρες και βρήκαν ότι η αναλογία υψηλών ω-6 με χαμηλά ω-3 συνδέεται με αυξημένη φλεγμονή και περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης. Αυτή κι άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι τρώγοντας περισσότερα λιπαρά ψάρια ή παίρνοντας συμπληρώματα ιχθυελαίου θα μπορέσεις να καταπολεμήσεις την κατάθλιψη. Οπως βλέπεις υπάρχουν ήδη πολλά στοιχεία, τα οποία συνηγορούν υπέρ της χρησιμότητας των ω-3 λιπαρών οξέων στη διατροφή σου. Γιατί, όμως, τα ω-3 ακόμη δεν έχουν ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα; Αυτό συμβαίνει γιατί στις περισσότερες χώρες στον κόσμο οι υπηρεσίες τροφίμων βρίσκονται πολύ πίσω από την επιστημονική πρόοδο.
Πηγή:http://filosofia-erevna.blogspot.com/2009/07/blog-post.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου